Αρκετοί φίλοι και γνωστοί ασχολούνται πλέον με τον μαγικό κόσμο του concert photography. Τα πράγματα είναι σίγουρα πιο εύκολα πλέον. Κάτι οι πιο φθηνές dslr που κυκλοφορούν στην αγορά, κάτι που εργαλεία όπως το Adobe Lightroom και το Adobe Photoshop τα χειρίζεται και μικρό παιδί, είστε πολλοί εκεί έξω που ζήσατε τη μαγική στιγμή που τα φώτα έκλεισαν και ήσασταν μπροστά από το κάγκελο. Είναι μοναδικό το συναίσθημα και τα τρία τραγούδια που θα σας δώσει με αυστηρό τρόπο ο διοργανωτής, ποτέ δεν δείχνουν αρκετά.
Η άλλη όψη όμως είναι και η πιο άσχημη. Αυτή των ψιλών γραμμάτων και των technicalities. Είναι, όμως, κάτι σημαντικό. Τα δικαιώματα!
Και, ειδικά όταν πρόκειται για καλλιτέχνες, τα πράγματα εύκολα μπορούν να γίνουν περίπλοκα και επειδή δεν θέλετε να βρεθείτε σε δύσκολη θέση, καλό θα είναι να έχετε και υπόψιν σας το πώς έχουν τα πράγματα, από νομικής άποψης.
Έχω ακούσει πολλούς φωτογράφους να ενοχλούνται από τις απαιτήσεις συγκροτημάτων πάνω σε φωτογραφίες τους που οι ίδιοι τράβηξαν. Ποιος έρχεται τελικά πρώτος; Ο φωτογράφος ή ο καλλιτέχνης; Και ποιος έχει δίκιο τελικά;
Τα πράγματα είναι πολύ ευαίσθητα. Από τη μία, ο καλλιτέχνης σε επικοινωνία με τον διοργανωτή, δίνει την άδεια στον φωτογράφο να εισέλθει στο χώρο χωρίς αντίτιμο. Από την άλλη όμως, ο φωτογράφος, συνήθως θα σταθεί αρκετές ώρες όρθιος, περιμένοντας για εκείνα τα 10 λεπτά που θα προλάβει μία καλή πόζα που θα τον κάνει να ξεχωρίσει από τους υπόλοιπους δεκαπέντε που είναι μαζί του στο photopit. Ομολογουμένως, και οι δύο παράγουν έργο την ίδια στιγμή και συνήθως υπάρχει μία σιωπηλή συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών.
Πού αρχίζουν όμως και πού σταματούν τα δικαιώματα των δύο πλευρών;
Στην Ελλάδα τα δικαιώματα των φωτογράφων περιγράφονται στον νόμο 2121/93 και συγκεκριμένα στο άρθρο 38 αυτού του νόμου. Εν προκειμένω, όμως, τα δικαιώματα των φωτογράφων στις συναυλίες είναι ένα αντικείμενο που θέλει τη συζήτησή του.
Τι ισχύει διεθνώς;
Διεθνώς, οι καλλιτέχνες -είτε μιλήσουμε για ηθοποιούς είτε για μουσικούς- έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν την εκμετάλλευση φωτογραφιών στις οποίες απεικονίζονται οι ίδιοι. Φυσικά, ο φωτογράφος -αν δεν έχει συμφωνηθεί το αντίθετο με κάποιον άλλο τρόπο- έχει την κυριότητα των φωτογραφιών αλλά σε περίπτωση που επιθυμεί να τις εκμεταλλευθεί εμπορικά -π.χ. να τις πουλήσει ή να τις μετατρέψει σε αφίσες που θα πωληθούν αργότερα- θα πρέπει να έχει την συγκατάθεση του εικονιζόμενου καλλιτέχνη. Αρκετά συγκροτήματα όπως για παράδειγμα οι Foo Fighters ή οι Motley Crue ή ακόμη και οι Stone Roses έχουν προσπαθήσει να λάβουν εγγράφως την συγκατάθεση των φωτογράφων για παραχώρηση των φωτογραφιών που οι ίδιοι τράβηξαν. Αν όμως δεν υπάρχει κάποια άλλη συμφωνία, ο φωτογράφος μπορεί να χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν τις φωτογραφίες εκτός και αν αυτές γίνουν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης.
Στην Ελλάδα, στις περισσότερες περιπτώσεις, ουδεμία γραπτή συμφωνία υπάρχει μεταξύ φωτογράφων, διοργανώτριας εταιρείας και συγκροτήματος που να αλλάζει αυτά τα δικαιώματα. Οι περιορισμοί συνήθως αφορούν τον αριθμό των τραγουδιών κατά την διάρκεια των οποίων, ο φωτογράφος έχει το δικαίωμα να κάνει τις λήψεις του ή, σε ελάχιστες περιπτώσεις, την απόσταση από την οποία θα τραβήξει. Σε κάθε περίπτωση όμως, ποτέ δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε φλας!
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να ανατρέξετε, μεταξύ άλλων, και στα παρακάτω links.
http://www.bipcnewcastle.co.uk/wp-content/uploads/2011/08/Copyright-in-Photographs.pdf
http://www.musicphotographers.net/guides-tutorials/rights-grabbing-photography-contracts/rights-grabbing-photography-contracts
Χρήστος Ζαρκαδάκης