Οι Dury Dava είναι ένα συγκρότημα, που είτε θα αγαπήσεις, είτε θα μισήσεις. Εξ αρχής και χωρίς πολλά-πολλά. Ή θα σε κερδίσει το «φεύγα» τους ή θα σε χάσει σε βαθμό, που θα τους απορρίψεις ολοκληρωτικά. Είναι ένα άκουσμα δύσκολο και πολυεπίπεδο, τόσο που ένας όχι-καλοπροαίρετος ακροατής ή ένα απαίδευτο αυτί, δε θα καταλάβει και όχι άδικα. Δεν ξέρω αν εν έτει 2019 είναι δόκιμος ο όρος «πειραματισμός» σε οποιοδήποτε άλλο είδος πλην της ηλεκτρονικής μουσικής (κι εκεί πάλι σε πολύ συγκεκριμένα, αφαιρετικά μονοπάτια, που περισσότερο στοχεύουν στη δημιουργία χώρων), αλλά αυτό που παράγουν οι Dury Dava, μόνο έτσι θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω ή ίσως progressive kraut. Η ψυχεδέλεια είναι διάχυτη και ποικιλόμορφη. Είτε φορώντας έναν 60-70s μανδύα είτε ιπτάμενη σαν ανατολίτικο μαγικό χαλί είτε σηκώνοντας μια μοϊκάνα, punk-ωδώς ανέμελη, η μουσική στο ομώνυμο πρώτο album τους είναι μία εμπειρία ιδιαίτερου πνευματικού βάθους, με αρκετά ετερόκλητα στοιχεία που, εν τέλει, συνθέτουν ένα όμορφο, ομοιογενές χάος.
Αρχικά, να πω ότι μου έκανε εντύπωση η διάρκεια του “Dury Dava”. Εβδομήντα λεπτά. Έχω καιρό να δω τόσο μεγάλο album. Σε κάποιους μπορεί να φανεί φλύαρο και ίσως και να είναι σε κάποια σημεία, καθώς μεγάλο μέρος του αποτελεί jammάρισμα. Προσωπικά, δε με κούρασε, αντιθέτως μου δημιουργούσε συνεχώς εικόνες, κάνοντας με να απορώ τι μπορεί να εξυπηρετεί η κάθε μετατροπία στο εκάστοτε κομμάτι. Οπότε με αυτό, πετυχαίνουν ένα πρώτο απαραίτητο συστατικό ενός καλού δίσκου: το υλικό του είναι επικοινωνιακό και δημιουργεί αντίδραση στον ακροατή, με τη μορφή ερώτησης μεν, όχι με αρνητικό τρόπο δε. Δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία αν καταλαβαίνεις τι λένε. Το σημαντικό είναι ότι μπορείς μόνος σου να διαπιστώσεις ότι υπάρχουν πολλές αναγνώσεις και να επιλέξεις ποια σου αρέσει περισσότερο. Έτσι, παίρνουν ένα δεύτερο εύσημο: ότι μπορείς να ταυτιστείς με τραγούδια τους.
Δευτερευόντως και πριν αναπτύξω περαιτέρω, να πω ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της ακρόασης, μου δημιουργήθηκαν συναισθήματα παρόμοια αυτών της θέασης του «Apocalypse Now”. Το μπλέξιμο των «παραδομένων» και «παραιτημένων» φωνητικών με το ανατολίτικο ύφος ίσως; Μήπως περισσότερο το 60s jammάρισμα; Δε μπορώ να το δικαιολογήσω απόλυτα. Ήταν πολύ υποσυνείδητα συνειρμική η σύνδεση.
Τρίτον, δίνω μία παραπάνω θετική ψήφο στο όλο εγχείρημα για την επιλογή οι στίχοι να είναι στα ελληνικά. Σε μια εποχή που όλοι στρέφονται στον αγγλικό στίχο, ως πιο εύκολο, εύηχο και passepartout, οι Dury Dava κάνουν μια ενδιαφέρουσα επιλογή. Γνώμη μου είναι ότι τους βγαίνει σε καλό, καθώς η χρήση της μητρικής γλώσσας ενισχύει την αίσθηση, που σου αφήνει μια γνησίως αυθόρμητη και αβίαστη δημιουργία.
Η εισαγωγή μας βρίσκει στην “Αφρική”, ένα τραγούδι που γεννά την αίσθηση ενός κοσμογονικού αφηγήματος σε μία απροσδιόριστη προσέγγιση της ρίζας. Τα φωνητικά –και αυτό ισχύει για όλο το album- είναι τα απολύτως αναμενόμενα για το είδος. Νωχελικά, αργόσυρτα, λίγο ναζιάρικα, «παραδομένα» σε ένα ψυχεδελικό μουσικό ταξίδι ή σε μια ταξιδιάρικη ψυχεδέλεια. Έρχεται το “Τρίπτυχo” να πυροδοτήσει ακόμα περισσότερες σκέψεις γύρω από την αγία τριάδα της ανθρώπινης ύπαρξης: ρίζα-αγάπη-επανάσταση. To παιχνιδιάρικο “Έλα Πάλι Να”, με λίγο «υποχθόνιο» riff, θυμίζει τη “Λόλα” των Ξύλινων Σπαθιών. Η μοιραία και άπιαστη γυναίκα, ανέμελη, με πλήρη επίγνωση, αλλά και αδιαφορία ταυτόχρονα για την ωραιότητά της, που τρελαίνει τους πάντες. Το μυαλό που έχει παρθεί, συνεχίζει να trip-άρει στο “Σάτανα”. Mυστηριακό και διονυσιακό, σκοτεινό και φωτεινό, ένα τραγούδι «διπολικό», ένα τραγούδι μεστό. Το πιο εντυπωσιακό του album- μια ντελιριακή παράκρουση με φρενήρη κρουστά, κραυγές και αλλόφρονα πνευστά. Όλα θα καταλαγιάσουν στο τέλος, γιατί όπως πριν, έτσι και μετά την καταιγίδα, θα έρθει η ηρεμία. Μια ηρεμία που θα διαδεχθεί ξανά η παιχνιδιάρικη ερωτική διάθεση, αν και λίγο μελαγχολική και παρακλητική, στο “Ζούπα”, σε μια πεισματάρικη δήλωση και πρόσκληση σε ένα αέναο πρωινό χουζούρεμα και παιχνίδια. Και σ’ αυτή την γλυκιά ημιμελαγχολία μας βρίσκει το “Καλοκαίρι”. Και δεν είναι ακριβώς ζεστό ή χαρούμενο. «Το καλοκαίρι δε θα’ ρθει» μας λένε με μια αργή, νωχελική μελωδία με βαθιά τύμπανα, νέυ που ακούγεται σαν θρόισμα φύλλων που δυναμώνει, καθώς η αγωνία της συνειδητοποίησης της απώλειας έρχεται και κορυφώνεται μέσω των κραυγών στα φωνητικά στο τέλος του μικρού αυτού αγκαθιού. Μετά συμβαίνει μια μετάβαση, τόσο στο ύφος, όσο και νοηματική. Το “34522” με μπέρδεψε πολύ. Αρχικά, θα ήθελα πολύ να καταλαβαίνω τι σημαίνουν τα τούρκικα λόγια στην αρχή του. Στρατιωτικός ρυθμός στα drums, κλαρινέτο που κλαίει, σε κάτι που νομίζω ότι μιλάει για αντίσταση. Πάλι αυτόματη προβολή ταινίας στο μυαλό μου, το “Midnight Express” αυτή τη φορά. Πολύ ιδιαίτερη σύνθεση, για την οποία τους αξίζει ένα μεγάλο «μπράβο», λόγω των πολλών υφών που έχουν ενσωματώσει και που έχουν αποδοθεί με ισορροπία μέσα στο κομμάτι, με τα χρώματα και τις δυναμικές να εναλλάσσονται. Στιχουργικά δε, στο τέλος του κομματιού, η αισθητική τους νιώθω να προσεγγίζει αυτή του Νικόλα Άσιμου.
Έχει έρθει η ώρα για “Αταξία». Πιο punk στην ολότητά του, χωρίς ποτέ να ξεφεύγει από την ψυχεδέλεια, είναι συμπυκνωμένη η ουσία και η μουσική τοποθέτηση των Dury Dava, το όμορφο, παράδοξα δομημένο χάος. Ο δίσκος βρίσκεται στο προτελευταίο του κομμάτι, το “Tαρλάμπασι”. Μια ελεγεία με αναφορές ηπειρώτικου δημοτικού το intro του. Τα τύμπανα σταδιακά μας παίρνουν και μας οδηγούν ξανά στην πάντα υφέρπουσα ανατολίτικη essence του album. Στην εκπνοή του, σχεδόν, το “Dury Dava” απογειώνεται και θαρρώ πως το κομμάτι αυτό live, θα αποτελεί μια… στροβιλιστική εμπειρία. Το τέλος έρχεται με ένα ακόμη τραγούδι, με το μπάσο να δηλώνει άμεσα πως θα πρωταγωνιστήσει, στον καταλληλότερο επίλογο για το σύνολο αυτής της δουλειάς: το “Κάνε λίγο αληθινά”. Χαοτικό, αν και όχι ξεχειλωμένο, jamm-άρισμα, μια αφηρημένη τροπική αίσθηση και ένα ήσυχο, απαλό και μετρημένο κλείσιμο.
Είναι ο δίσκος που μέχρι τώρα κατέχει την πρώτη θέση local κυκλοφορίας στις ακροάσεις μου. Μια διαφορετική μουσική αφήγηση, που, αν και με συγκεχυμένα επιχειρήματα, επιτυγχάνει να γεννά σκέψεις, εικόνες και απορίες, ταξίδια και αποδράσεις. Το “Dury Dava” είναι ένα πολύ όμορφο εγχείρημα.